Zorgvuldigheid cruciaal bij herbenoeming van de burgemeester
De afgelopen weken is veel aandacht geweest voor de bestuurscrisis in Waalre. De wethouders hebben het vertrouwen opgezegd in het handelen van de burgemeester. Dit terwijl er juist een herbenoemingsprocedure loopt daar de ambtstermijn van de burgemeester in januari 2021 afloopt. Openheid over het opzeggen van het vertrouwen is zeer gewenst en is tot op heden uitgebleven. Dit biedt ruimte aan veel vragen onder de burgers van Waalre over deze kwestie maar ook over de herbenoemingsprocedure. De wethouders dienen over deze bestuurscrisis zo spoedig mogelijk duidelijkheid te brengen. Enige kennis van de regelgeving van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) over de herbenoemingsprocedure is in onze ogen onmisbaar om tot een genuanceerd beeld te komen. Bij deze een beknopte samenvatting.
De procedure van herbenoeming van de burgemeester is bij wet geregeld en houdt een aantal stappen in met als doel het waarborgen van volledigheid, zorgvuldigheid en privacy en het komen tot een weloverwogen oordeel over een herbenoeming. In deze procedure bekleden de minister van BZK, de Commissaris van de Koning (CvdK), de Gemeenteraad en de uit haar midden benoemde Vertrouwenscommissie een rol. Uiteindelijk neemt de minister van BZK een besluit over de herbenoeming. Dit op basis van de aanbeveling van de gemeenteraad en op basis van het advies van de CvdK. De minister kan op zwaarwegende gronden van deze aanbeveling afwijken, dan wel op gronden van het advies van de CvdK. Op alle stappen in deze procedure rust een bij wet geregelde geheimhouding: alleen de uiteindelijke aanbeveling van de gemeenteraad wordt openbaar gemaakt. Deze opgelegde geheimhouding wordt ten strengste bewaakt, schending ervan is een misdrijf.
Op basis van verschillende bronnen die zicht geven op het functioneren van de burgemeester wordt in deze procedure een besluit genomen. Deze informatie wordt over een langere periode verzameld. Een belangrijke rol hierin speelt de profielschets op grond waarvan de burgemeester benoemd is. In de loop van de jaren van de ambtsperiode van de burgemeester worden er ook zogenaamde klankbordgesprekken gevoerd. Een dergelijk gesprek is in de eerste plaats een instrument binnen de relatie gemeenteraad – burgemeester en onderdeel van een zorgvuldig personeelsbeleid. Verslagen van de klankbordgesprekken worden alleen gedeeld met de CvdK.
In de procedure tot herbenoeming bekleedt de vertrouwenscommissie een cruciale rol. Bij de uitvoering van haar werkzaamheden kan de vertrouwenscommissie informatie verzamelen door gesprekken te voeren met derden. In overleg met de burgemeester wordt bepaald met welke derden er wordt overlegd. Ook voor deze gesprekspartners geldt de geheimhoudingsplicht, zodat de privacy van de burgemeester gewaarborgd wordt. Uiteraard komen in de vertrouwenscommissie ook de profielschets en de verslagen van de klankbordgesprekken aan de orde.
De vertrouwenscommissie sluit het proces af met een verslag van haar bevindingen aan de gemeenteraad samen met een conceptaanbeveling. De burgemeester kan kanttekeningen plaatsen bij de bevindingen van de vertrouwenscommissie.
In een besloten vergadering beraadslaagt de raad over de conceptaanbeveling, de burgemeester kan daar zowel mondeling als schriftelijk inbreng hebben. De gehele procedure bestrijkt een bepaald handelings– en tijdspad dat bij wet geregeld is. Op alle onderdelen ervan berust geheimhouding. Uiteindelijk moet uiterlijk vier maanden voor het verstrijken van de ambtstermijn de aanbeveling van de raad met het advies van de CvdK aangeboden worden aan de minister van BZK. Deze neemt over de herbenoeming een definitief besluit.
De bestuurscrisis wekt extra aandacht voor de lopende herbenoemingsprocedure. Duidelijkheid over het te doorlopen proces draagt naar onze mening bij tot het beperken van speculaties en het beantwoorden van vele vragen. Snelheid en zorgvuldigheid met respect voor alle betrokkenen in deze crisis is geboden, stilzwijgen lost niets op.
Namens de fractie van ZW14,
Gerard J.J. Lammers
Bert A.J. Links.